8 Mayıs 2010 Cumartesi

Piyes Yazma Sanatı-Lajos Egri /7

9. Değişim

Her yaşamda iki ana kutup vardır; doğum ve ölüm. Bu iki kutup arasındaki bir takım geçişler, değişimler yer alır;

doğum-bebeklik

bebeklik- çocukluk

çocukluk-gençlik

gençlik-erginlik

erginlik-ortayaşlılık

ortayaşlılık-yaşlılık

yaşlılık-ölüm.

"Gerçekleşmesi engellenen tutku" ile "küskünlük" arasında bir geçiş /değişim vardır. Çoğu yazar, tepkinin hemen kendini göstereceğini sanarak, bu kutupların birinden ötekine hiç duraksamadan atlayıverirler. Küskünlük kendiliğinden de meydana gelse, tepki bir takım küçük küçük dönüşümlerle, değişim/geçiş'ten doğar. Bir değişim/geçiş'i gözlemlerseniz karakteri daha iyi anladığınızı göreceksiniz.

10. Kriz, Düğüm/ Doruk Noktası, Çözüm

Doğum sancılarında kriz vardır ve doğumun kendisi düğüm/doruk noktasıdır. Sonuç ister yaşam olsun, ister ölüm, çözüm olacaktır.

Romeo ve Juliet piyesinde Romeo, sevgilisi Rosalind'i bir kere görebilmek için yüzüne maske takarak nefret ettiği Capulet'lerin evine gider. Orada öyle güzel, öyle büyüleyici bir kız görür ki, birden çarpılır ve deli gibi aşık olur (kriz). Sonra da Juliet'in ailesinin can düşmanı Capulet'lerin varisi olduğunu öğrenir (düğüm/doruk noktası). Mrs. Capulet'nin yeğeni Tybalt, Romeo'yu teşhis edince, onu öldürmeye kalkar (çözüm).

Bu arada Juliet de Romeo'nun Romeo olduğunu öğrenir ve gider, derdini aya, yıldızlara anlatır. Juliet'İn aşkıyla beyninden vurulmuşa dönen Romeo yaklaşır, onun anlattıklarına kulak verir (kriz). Evlenmeye karar verirler(düğüm noktası). Ertesi gün, Romeo'nun dostu rahip Lawrence'ın hücresinde evlenirler (çözüm).

Gündüzün geceyi izlemesi gibi her perdede kriz, düğüm ve çözüm birbirini izler.

Henrik İbsen'in Bir Bebek Evi piyesinde ise, Krogstad'ın Nora'yı, Helmer'ın işini elinden almasına engel olması yönünde tehdit etmesi krizdir. Helmer'ın Krogstad'ı işinden alıkoyması düğüm/doruk noktasıdır. Nora'nın boyun eğmesi çözümdür.

Bir Bebek Evi'nde düğüm, önermenin içinde yer alır: "Karı-koca arasındaki eşitsizlik, mutsuzluğa neden olur." Piyesin sonunu bilen yazar, bu önermeyi kanıtlayacak olan karakterleri bilinçli bir seçimle saptamıştır. Tek bir sahne, önermenin sahneye ilişkin sergilenmesi ile karakter sergilemesini, çatışmayı, geçişi, krizi, düğümü ve çözümü içerir. Bu işlem piyesteki sahneler sayısınca da, yükselen bir çizgi doğrultusunda yinelenmiş olmalıdır. Her sahnenin, karakterler arasındaki çatışma ile açıklanan kendine özgü önermesi vardır. Kriz, dönüm noktasıdır; aynı zamanda, sonucu şu veya bu şekilde kesinlikle belirleyici bir değişikliğin meydana gelmesi olasılığını içeren bir durumdur.

4 yorum:

Adsız dedi ki...

bu kadar uzun olamsına rağmen üşenmeden bu bilgileri bizlerle paylaşmış olmanız çok güzel. çok işime yaradı çok teşekkürler...

burcupc dedi ki...

Ben de yararlı olmasına çok sevindim :)Dönüp dönüp okunmasında fayda var.
Selamlar

Adsız dedi ki...

çok faydalı oldu teşekkürler

yumuyum dedi ki...

Emeğiniz ve paylaşımınız için çok teşekkürler. Sağ olun, var olun :)

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...